Unutulma hakkı temel olarak, kişiye ait bilgilerin geçmişte yayılmış olması ancak üzerinden zaman geçmesine bağlı olarak bunların kişi tarafından geri döndürülemeyecek biçimde ortadan kaldırılması veya gündeme getirilmemesi isteminde bulunulmasıdır. Mayıs 2014 tarihli Avrupa Adalet Divanı’nın vermiş olduğu kararda “kişinin geçmişini yeniden yazması” şeklinde tanımlanan ve özel hayatın gizliliği ilkesi temelinde verilen karar hakkın kullanımının ilk örneklerinden birini teşkil etmektedir. Dava konusunu İspanya’da bulunan Mario Costeja Gonzalez isimli kullanıcının sosyal güvenlik borçlarını ödemek için mülkünü satmasına ilişkin haberin La Vanguardian isimli gazete ait ,Google platformunda bulunan, iki farklı link ile üçüncü kişilerce kolayca ulaşılabilmesi hususu oluşturmaktadır. Bu noktada Adalet Divanı söz konusu haber metninin internet ortamında üçüncü kişilerce ulaşılabilir olmasında haklı bir menfaatin bulunmaması nedeniyle söz konusu habere ait linklerin kaldırılmasına hükmetmiştir.
Unutulma Hakkının Yasal Dayanağı
Yerel mevzuatımızda doğrudan unutulma hakkına ilişkin bir hüküm bulunmamakla birlikte unutulma hakkına ilişkin olarak ulusal ve uluslararası mevzuat;
· Anayasanın 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası,
· 6698 sayılı Kanunun 4 üncü, 7 nci ve 11 inci maddeleri,
· Kişisel Verilerin Silinmesi, Yok Edilmesi veya Anonim Hale Getirilmesi Hakkında Yönetmeliğin 8 inci maddesi
· Avrupa Genel Veri Koruma Tüzüğü’nün (Tüzük) “Silme hakkı (‘Unutulma Hakkı’)” başlıklı 17 nci maddesi
şeklinde sıralanabilmektedir.
Bunlara ek olarak kişilerin ad ve soyadı ile arama motorları üzerinden yapılan aramalarda çıkan sonuçların indeksten çıkarılmasına yönelik talepler ile ilgili olarak Kişisel Verileri Koruma Kurulu’nun 23/06/2020 tarihli ve 2020/481 sayılı kararı ve değerlendirme dikkate alınacak kriterlerle ilgili yine kurul tarafından yapılan belirlemeler önem arz etmektedir.
Unutulma Hakkı Hangi Durumlarda Kullanılabilir?
Unutulma hakkının kullanılması söz konusu olduğunda haklar dengesi göz önüne alınarak bir değerlendirme yapılması gerekecektir. Yani kişi mahremiyeti, arama motorlarının ekonomik menfaati ve üçüncü kişilerin bilgiye ulaşma konusundaki menfaati ile söz konusu bilgilerin doğası, hassasiyeti ve kamunun bu bilgilere erişimi arasında bir denge sağlanmalıdır.
Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Yönetmeliği (GDPR) kapsamında unutulma hakkının düzenlendiği maddede hakkın kullanılabileceği durumlar şu şekilde belirtilmiştir:
• Söz konusu verinin elde edilme veya işlenme amacının ortadan kalkması,
• Veri sahibi tarafından verilen rızanın geri alınması,
• Verinin işlenmesi için hukuki bir dayanağın olmaması,
• Verilerin hukuka aykırı olarak işlenmesi,
• Veri sorumlusunun tabi olduğu AB veya üye devlet hukuku bakımından kişisel verileri silme yükümlülüğünün bulunması,
• Verinin madde 8 kapsamında bilgi toplumu hizmeti sunmak amacıyla işlenmesi.
Unutulma hakkı dahilinde istem ileri sürülemeyecek haller ise şu şekilde sıralanabilecektir:
• Bilgi alma ve ifade hürriyetinin kullanılması,
• Veri sorumlusunun tabi olduğu hukuk kapsamında bahsi geçen verileri işleme yükümlülüğünün bulunması,
• Kamu yararının gerektirmesi,
• Veri sorumlusunun resmi bir görevi ifa etmesi,
• Toplum sağlığının korunmasına ilişkin faaliyetlerin yürütülmesi,
• Kamu yararına, bilimsel veya tarihi araştırmalarda arşivleme amacıyla kullanılması,
• Hukuki iddiaların oluşturulması, uygulanması veya savunulması.
Unutulma Hakkı Nasıl Kullanılır?
Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun 3.maddesinde yer alan tanıma göre arama motorları veri sorumlusu olarak nitelendirilmektedir. Bu noktada ilk olarak unutulma hakkına ilişkin talebin veri sorumlusuna iletilmesi, olumsuz yanıt verilmesi veya 30 gün içerisinde hiç yanıt verilmemesi halleri oluştuğunda Kişisel Verileri Koruma Kurumu’na konuyla ilgili şikâyet başvurusunda bulunulması gerekmektedir. Kurum tarafından, belirlenmiş kriterler ile durumun koşullarının uyuşması halinde başvuru doğrultusunda ilgili kişiye ait verilerin arama motorlarında yer almamasına ilişkin karar verilebilmekte ve kararın veri sorumlularına iletilmesiyle verilerin tamamen kaldırılabilmesi sağlanabilmektedir.
KAYNAKÇA
https://www.lexisnexis.com/community/casebrief/p/casebrief-gonzales-v-google-inc
Commenti