Geçtiğimiz haftalarda kriptopara piyasalarını önemli ölçüde etkileyen Amerikan dolarına endeksli bir stablecoin olan terraUSD’nin (“UST”) büyük düşüşü nihai olarak ekosistem içerisinden milyarlarca doların çekilmesine sebep oldu. Peki, kriptoparalar arasında belli bir noktaya erişen bir coin’in bu denli düşüş yaşamasına sebep olan unsurlar neler?
STABLECOIN’LER
Ekosistemdeki bu düşüşün sebebini anlayabilmek için öncelikle UST’nin de dahil olduğu stablecoin’lerin ne olduğunu ve bu bağlamda UST ile LUNA arasındaki bağlantıyı kavramamız gerekmekte.
En geniş tabirle stablecoin, değerini başka bir varlık üzerinde sabitleyen bir kripto para birimi çeşididir. Piyasada en göze çarpan ve popüler olan stablecoin’lere örnek olarak Tether (USDT), USD Coin (USDC), Binance USD (BUSD) ve Dai’yi (DAI) sayabiliriz. İlk saydığımız üç stablecoin (USDT, USDC, BUSD), merkezi bir kurum tarafından dolar altında teminat altına alınmış durumda. Bu kuruluşlar piyasaya sunduğu coin’ler için dolar likiditesini bünyesinde ihtiva etmektedir.
Aralarından DAI ise diğerlerine göre daha karma bir yapıya sahip olup teminat fonksiyonu olarak çeşitli kripto varlıklardan oluşan bir portföyü bulunmakta. DAI, merkezi bir kuruluş yerine merkeziyetsiz otonom organizasyon (DAO) olarak adlandırılan MakerDAO tarafından yürütülmektedir. Bu kapsamda kripto varlıklar, doların sahip olduğu teminat fonksiyonuna sahip olmaktadır.
UST – LUNA İLİŞKİSİ
UST’nin LUNA ile olan ilişkisini, stablecoin’in teminat temelli olmayıp bir algoritmaya dayanma sistematiğinden anlamamız mümkün: Şöyle ki UST, kendi değerini 1 dolara endekslemek istiyor. Değerinin mümkün olduğu kadar sabit ve 1 dolar bandında kalabilmesi için LUNA devreye giriyor. Her ne zaman UST’nin değeri arttığı yani değerin 1 doların üzerine çıktığı durumda protokol, kullanıcılarına LUNA yakması ve UST oluşturması için teşvik ederken değerin 1 doların altına düştüğü durumda tam tersi devreye giriyor ve böylelikle sistem bir denge üzerinde ilerliyor.
UST’NİN BİTCOİN MEKANİZMASI
UST ve LUNA’nın ikili protokollerine rağmen sistemde oluşabilecek herhangi bir aksaklık için Ocak ayında Luna Foundation Guard (“LFG”) isimli kar amacı gütmeyen bir organizasyon kuruldu. LFG’nin nihai amacı, UST/LUNA mekanizmasının çalışmadığı bir durumda “B Planı” mahiyetinde ek bir teminat mekanizması oluşturmak. Hedeflenen ek teminat miktarı da 3 milyon dolar değerinde Bitcoin.
SİSTEMİN BOZULMASI
Sisteme uzaktan bakıldığında herhangi bir pürüz görünmüyor. Kendi değerini otonom olarak dengeleyen bir protokol mevcut. Bu durumda, LUNA’nın yaşamış olduğu değer kaybının sistemdeki bir sorun veya dış etken olduğu sorusu akla gelebilir. Ancak görünüşe bakılırsa sorun sistemin bozulması değil; hatta grafiklere bakıldığında sistemin tam da planlandığı şekilde işlediği görülebiliyor: UST’nin 1 dolar değerine çekilebilmesi için protokolün oluşturduğu LUNA sayısı ortada.
LUNA’nın 5 Mayıs tarihinde 725 milyon olan toplam arzının 13 Mayıs’ta neredeyse 7 trilyona ulaştığını görüyoruz. Bu, hiperenflasyon tipi bir grafik doğrultusunda LUNA, değerinin %99,9’unu kaybetmiş oldu.
TETİKLEYİCİ ETKENLER
LUNA’nın 13 Mayıs’ta görmüş olduğu ani çöküşün öncesinde bu çöküşü hızlandıran birtakım spekülatif haberlerin ve adımların atılmış olduğunu görüyoruz. Terra’nın bitcoin’lerini satacağı haberleri ve günün sonunda hızla düşen LUNA değerlerine karşı UST’yi desteklemek amacıyla bitcoin rezervlerini kullanması, ardından Terra Blockchain ağının durdurulması, Terra’nın CEO’sunun ortaya konmuş olduğu çeşitli acil durum aksiyonları ve Binance gibi kripto varlık platformlarının LUNA işlemlerini durdurması gibi birçok etmen mevcut.
SONUÇ
LUNA’nın ve Terra ağının yaşamış olduğu bu durumu birçok nedene bağlayan uzmanlar bulunmakta ve bu konuda henüz resmi bir açıklama yapılmış değil. LGF’nin bitcoin alımı yaptığı haberleri yayıldığında bir kesim kullanıcının bitcoin endeksli bir stablecoin projesinde olmak istememesini ve sistemden çıkış yaptığını ortaya koyan isimler de mevcut.
Ancak OECD’nin yaptığı incelemeye göz atıldığında stablecoin’lerin DeFi ekosisteminin vazgeçilmez bir parçası olduğu, stablecoin’lerin sahip olduğu büyük role karşın DeFi ekosisteminin kırılgan yanını oluşturduğu ve Geleneksel Finans (TradiFi) ile köprü görevini gördüğü hususlarının altı çizilmektedir.
Kaynakça