G-B7N2H7TNZP
top of page

NFT Nedir, Süreç Nasıl İşlemektedir, Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?

Güncelleme tarihi: 12 Oca 2022


NFT (Non Fungible Token) temelde bir kripto para birimidir. Ancak bu tanım kapsamında para, değeri olan herhangi bir varlık anlamına gelmektedir. Diğer bir ifadeyle NFT, para gibi bir değere sahip olan ve tahsil edilebilen dijital bir malvarlığı unsurudur. NFT sayılabilecek varlıklara örnek vermek gerekirse; herhangi bir dijital sanat eseri, video, tweet ve daha pek çoğu sayılabilir. Bu tanıma bağlı olarak blog yazımızda özel olarak fikri eserlerde NFT uygulaması, telif hakları bakımından avantajları ve dezavantajları incelenecektir.


NFT’ler blok zinciri (blockchain) üzerinde bulunan ve dolayısıyla dijital ortamda karşılığı bulunan varlıklardır. Aslında NFT’nin değeri eşsiz olmasından kaynaklanmaktadır. Yani bir NFT satın alındığında tıpkı fiziksel dünyadaki bir koleksiyon parçası gibi başka hiç kimsede olmayan dijital bir varlığa sahip olunur. NFT’lerin diğer kripto para birimlerinden farkı ise değiştirilebilir olmamasıdır. Örneğin her bitcoin aynı değere sahip olduğundan, bir bitcoin başka bir bitcoin ile değiştirilebilirken; NFT’ler birbirleriyle takas edilememektedir. Çünkü aynısından bir daha üretilmesi mümkün olmadığından her NFT benzersiz bir dijital varlığı temsil etmektedir.


NFT üretilmesi aşamasında, üreten kişi NFT'nin özelliklerini saptayan ve bu özellikleri NFT'nin yönetildiği ilgili blok zincirine şifreleyerek ekleyen akıllı sözleşme kodunu oluşturur. Akıllı sözleşme ise satıcı ile alıcı arasındaki anlaşma maddelerinin kodlanması suretiyle kendi kendini yürüten sözleşme anlamına gelmektedir. NFT’lerin bir avantajı ise bir akıllı sözleşme oluşturulması suretiyle NFT'yi başka bir dijital varlığa bağlamanın mümkün olmasıdır. Bir örnekle açıklamak gerekirse, NFT'nin gelecekteki her satışının belirli bir yüzdesini sanatçıya aktarmak ve bu şekilde sanatçının ikincil piyasadan faydalanmasını sağlamak mümkündür.


NFT’ler, başka hiçbir jetonun kopyalayamayacağı özgün verilere sahiptir. NFT’lerin tercih edilir olmasının başlıca sebebi de sertifikalandırdığı eserin özgün olan tek versiyonunu diğer dijital kopyalarından ayırt etmeyi güvenli bir şekilde sağlayan bir yöntem olmasıdır. Bunun yanında eserin satılmasına, satın alınmasına veya gerçekliğinin doğrulanmasına izin verir. Jeton/Token teknolojisi, kripto para birimlerinin kullandığı, dijital sanat eserlerinin özgünlüğünün tescil edilmesinde ve aktarılmasında kullanılmış olmaktadır. Yani NFT'ler, mülkiyet doğrulama ve aktarılabilirlik yönetimi gibi işlemleri düzenleyen yazılım kodu kullanılarak oluşturulduğundan benzersiz bir dijital varlığın sahipliğini doğrulamayı ve varlığın kişiler arasındaki aktarımını sağlamaktadır.


Bilindiği üzere günümüzde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından yayınlanan 16 Nisan 2021 tarih ve 31456 sayılı Yönetmelik uyarınca Türkiye’de kripto varlıkların mal ve hizmet alım satımlarının ödemelerinde kullanımı ve kripto varlıkların ödemelerde kullanılmasına yönelik hizmet sunulması yasaktır. Ancak global çapta NFT'lerin fiziki mallara ilişkin finansal işlemlerde kullanıldığına rastlamak mümkündür.

Eser sahibi ve alıcı arasındaki satış sözleşmesindeki şartlar, alıcının satın aldığı dijital eser üzerindeki fikri mülkiyet haklarının kapsamını belirlemektedir. NFT sahipliği, satış sözleşmesinde belirlenmiş olan maddeler uyarınca NFT sahibine ilgili esere ilişkin haklar tanımakla birlikte; alıcı, satın aldığı NFT ile ilişkili sanat eserinin temelindeki tüm fikri mülkiyet ve telif haklarını doğrudan elde edememesidir.


Bunun yanında, herkes belirli platformları kullanarak aslında kendisinin olmayan dijital bir varlığı NFT yaratmak suretiyle kendisinin gibi davranması, bir başkasına ait eserlerin satılmasına ve telif hakkı ihlallerinin meydana gelmesine neden olabilir.

NFT’lerle ilgili diğer bir dezavantaj ise blok zincirindeki işlemlerde birçok kullanıcının anonim olması ve satıcıların gerçek kimliklerini ekleme zorunluluğu olmamasıdır. Bu konu eserlerin çalınması veya başka bir fikri mülkiyet hakkı ihlali durumunda sanatçıları savunmasız hale getirebilmektedir. Bu kapsamda alıcının ve satıcının eserin nasıl saklandığına ve bir NFT platformunu kimin saklama yükümlülüğüne sahip olduğuna dikkat etmesi gerekmektedir.


Kripto varlıklar herhangi bir kimliğe bağlı olmaksızın oluşturulabilen ve dünyanın her yerinden erişilebilen cüzdanlar (Cold Wallet) içinde tutulmaktadır. Bu varlıkların devri, onları simgeleyen bir kod dizisinin devralan kişiye iletilmesi suretiyle yapılmaktadır. Hızlı ve kimlik doğrulaması gerektirmeyen bu yöntem, banka aracılığı ile gerçekleştirilen EFT’den farklı olarak Merkez Bankasının aracılığına da ihtiyaç duymamaktadır. Bir taraftan eserlerin herkes tarafından erişilebilir olmasını sağlayarak geleceğin ticaret modelini oluştururken; diğer taraftan bu varlıkların elde bulundurulmasının veya üçüncü kişilere devredilmesinin denetime tabi aracı kuruluşlar vasıtasıyla gerçekleştirilmemesi hukuk sistemlerinin müdahale alanını oldukça kısıtlamaktadır.


NFT'yi destekleyen blok zincir teknolojisinin temeli, merkezi olarak konumlandırılmaması veya yönetilmemesinden ibaret olduğu için hukuki ihtilaf halinde, farklı ve çoğu zaman birbiriyle çelişen hukuklara tabi olabileceğinden, karmaşık yargı yetkisi sorunları doğurmaktadır. Aynı zamanda eser sahiplerinin NFT’lere ilişkin hakları farklı hukuklarda değişiklik gösterebilecektir. Kimi durumlarda uygulanacak hukuku kesin bir şekilde belirlemek mümkün olmayabilir.



KAYNAKÇA

Özdemir, Semih Sırrı. (2021) Sanat Eserlerinin Menkul Kıymetleştirilmesinde Bir Araç Olarak Gayri Misli Sanal Jetonlar (NFT) ve Sahiplerine Sağladıkları Fikri Hakların Değerlendirilmesi. Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 37(3) , 64-65.

Yorumlar


bottom of page