T.C. Ticaret Bakanlığı (“Bakanlık”) tarafından ihracatçılara sağlanan devlet destekleri ve ihracat teşvikleri Türkiye’den yurtdışına mal ve hizmet ihracatı yapan Türk şirketlerin yabancı pazarlarda rekabet gücünü artırıcı etki sağlamaktadır. Söz konusu dış ticaret destek ve teşvikleri, e-ihracatı da kapsayan birçok unsuru içerisinde barındırıyor olup yurtdışında müşteri bulmaktan reklam vermeye, fuar ücretlerinin karşılanmasından, uygun kredi bulmaya kadar çeşitlenir.
Müşteri ve Rakipleri Tanıma ve Pazara İlişkin Rapor Hazırlatma Desteği
Bakanlık tarafından ihracatçılara ve TOBB gibi işbirliği kuruluşlarına sunulan, yurt dışına yönelik pazara giriş stratejileri ile eylem planlarının oluşturulabilmesi amacıyla satın alınan sektör-ülke odaklı rapor hazırlatmaya yönelik harcamaların desteklenmesi sağlanır.
Öncelikle bu tür danışmanlık hizmetinin alınması için seçilen firmadan teklif alınarak Bakanlığa ön başvuruda bulunulması gerekmektedir.
Bu kapsamda hizmet ihracatında da bu destekler alınabilmekle birlikte hizmet ihracatı yapan firmanın sektörü, bu durumda önem arz etmektedir. Buna göre bir hizmet ihracatçısının bu desteklerden faydalanabilmesi için aşağıdakilerden biri olması gerekmektedir:
· Sağlık Turizmi Şirketleri
· Sağlık Kuruluşlar
· Bilişim Şirketleri
· Film Yapımcısı Şirketler
· Film Dağıtımcısı Şirketler
· Eğitim Kurumu
Yurtdışı Birim, Marka, Tescil Desteği Kapsamında Sağlanan Destekler
Türkiye’de üretilen ürünlerin yabancı pazarlarda satışı için Türkiye’deki ana firma adına açılacak belirli sayıdaki ofis, depo, showroom, reyon ve benzeri birimlerin kira giderlerinin büyük kısmı Bakanlığın destek programı tarafından karşılanabilmektedir.
Yine bu kapsamda ihracatçı firmaların Türkiye’de tescil edilmiş olan markalarının yurtdışında tescil edilmesine ilişkin giderler de teşvik kapsamında 4 yıl boyunca %50 oranında ve 50 bin dolarakadar desteklenmektedir.
Bu destek kapsamında sağlanan imkânlardan bir diğeri de Türkiye’de üretilen ürünlerin hedef ülkelerde 4 yıl boyunca katalog bastırma, sosyal medya, pop-up, dergi, gazete, televizyon reklamları gibi offline pazarlamasına ilişkin giderlere verilen devlet desteğidir.
İlgili destekler hizmet ihracatı kapsamında da verilmektedir. Özellikle müşteriyle yakınlığın önemli olduğu bazı hizmet odaklı sektörlerde yurt dışında müşteriye erişim için tutulan alanların kira giderleri de belirli oranlara ve üst sınırlara kadar bu destek kapsamında ödenmektedir.
Yine yurt içinde tescilli bir veya birden fazla markası olan hizmet ihracatçısı firmaların da, markalarını yurt dışında tescil ettirmek istemeleri halinde yapacakları giderlerin bir kısmı destek kapsamında ödenir. Bu destekten sağlık kuruluşları ve sağlık turizminde aracılık faaliyetlerinde bulunan şirketler yararlanabilmektedir.
Yurt dışında marka bilinirliğini arttırmak için hizmetinin reklamını yapan bireylere reklam desteği verilmektedir. Yurt dışında yapılan katalog bastırma, sosyal medya, dergi, gazete ve televizyon reklamları gibi birçok reklam harcamaları belirli oranda ve üst sınırda devlet tarafından karşılanır.
Ancak hizmet ihracatı söz konusu olduğunda bu destekler her ihracatçıya değil, belirli sektörlere odaklı olarak verilmektedir. Buna göre bir hizmet ihracatçısının bu desteklerden faydalanabilmesi için aşağıdakilerden biri olması gerekmektedir:
· Sağlık Turizmi Şirketleri
· Sağlık Kuruluşlar
· Bilişim Şirketleri
· Film Yapımcısı Şirketler
· Film Dağıtımcısı Şirketler
· Eğitim Kurumu
· Yönetim Danışmanlığı Şirketi
Türkiye Ticaret Merkezleri (TTM)
Yurt dışında ofis ve depo açmak istese de bunun gerektireceği işgücü, zaman kaybı ve masraflara katlanacak sermayesi olmayan veya bunu tercih etmeyen ihracatçı firmalar için Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafından Türkiye Ticaret Merkezleri adı verilen çözüm geliştirilmiştir. Bu destek kapsamında çeşitli ülkelerde kurulan Türkiye Ticaret Merkezleri’nde, ihracatçı firmalar için ofis ve depo gibi imkânlar bir destek havuzu içerisinde sunulurken, ihracatçılara ücretsiz hukuki ve mali danışmanlık hizmeti de verilmekte ve merkezde açılan birime ait kira bedelinin yarısından fazlası da devlet tarafından desteklenebilmektedir.
Standartlara Uygunluk Tespiti Desteği
İhracatçı firmanın ihtiyaç duyacağı standartlara ilişkin belgelere yönelik giderler Bakanlık tarafından desteklenebilmektedir. Bu belgeler can güvenliğine, ürün kalite standartlarına ve tarım test-analizlerine ilişkindir. Destek kapsamında, belgelendirmeye ilişkin harcamalar bulunur. Alınmak istenen belgenin Bakanlığın listesinde bulunmuyor olması halinde üye olunan ihracatçı birliği aracılığıyla istenen belgeler de listeye ekletilebilir.
Bu destekler hizmet ihracatında da söz konusu olmakla birlikte hizmet ihracatı söz konusu olduğunda bu desteklerden yararlanabilecek olan ihracatçılar belirli sektörlerle sınırlandırılmıştır:
· Sağlık Turizmi Şirketleri
· Sağlık Kuruluşlar
· Bilişim Şirketleri
· Film Yapımcısı Şirketler
· Film Dağıtımcısı Şirketler
· Eğitim Kurumu
Ürün Tasarım-Proje Destekleri
Türkiye'de tasarım kültürünün gelişmesi amacıyla 2008/2 sayılı ”Tasarım Desteği Hakkında Tebliğ” çerçevesinde, tasarımcı şirketleri, tasarım ofisleri ve işbirliği kuruluşlarının gerçekleştireceği tanıtım, reklam, pazarlama, istihdam, patent, faydalı model ve endüstriyel tasarımların tescil, danışmanlık harcamaları ile yurt dışında açılacak birimlere ilişkin giderler devlet tarafından desteklenmektedir.
Buna ilaveten, firmaların gerçekleştireceği Tasarım ve Ürün Geliştirme Projelerine yönelik istihdam sağlanan tasarımcı, modelist ve mühendislerin brüt maaşları, alet, teçhizat, malzeme ve yazılım giderleri ve seyahat ve web sitesi üyeliğine ilişkin giderleri desteklenmektedir.
Bu desteğe istenilen sayıda tasarımcı veya mühendis ile başvuru mümkün olmakla birlikte, eğer istenirse bunlar arasında yabancı uyruklu mühendis veya tasarımcı da bulunabilir. Desteğe erişim için proje hazırlamak bu projeyle üye olunan ihracatçı birliğine başvurmak gerekmektedir. İnceleme akabinde destek kapsamına alındığında destek beklenen harcamalar yapılır ve bunlara ilişkin belgeler üyesi olunan ihracatçı birliğine ibraz edilir.
Eximbank Desteği
Yatırım ürünü üreten ihracatçı firmaların alım gücü olmayan müşterilerinin finanse edilebilmesi için uluslararası en düşük faiz oranıyla (referans ticari faiz oranı) müşterilere finansman sağlanabilen destektir. Müşteri ve ihracat işleminin detaylarıyla başvurulan bir alıcı kredi desteğidir.
Vergisiz Hammadde İthalatı Desteği
Yurtiçinden sağlanacak girdi hammaddeler fiyat, kalite ya da nitelikte beklentileri karşılamıyorsa, Dâhilde İşleme Rejimi (DİR) ile yurtdışından ithal edilecek olan hammaddeler, vergi muafiyetine tabi olarak alınabilecektir. Bu kapsamda ithal edilen girdi hammadde için gümrük vergisi ve KDV dâhil hiçbir ilave vergi ödenmeyecektir. Ayrıca, tamir, boyama, yenileme, monte etme, birleştirme, ambalajlama gibi basit işçilik gerektiren işlemlerde de Dâhilde İşleme İzni (Dİİ) kullanılabilir.
Yabancı ve Yurtiçi Fuarlara Katılım Desteği
İhracatı artırmak amacıyla yabancı fuarlara gerçekleştirilen katılımlar için devletten destek alınabilecektir.
Fuarda açılacak standın büyüklüğüne göre destek miktarı da artmaktadır. Metrekare fiyatına ulaşım ve nakliye ücretleri de dâhildir. Bu kapsamda Bakanlık tarafından belirlenen organizatörlerden stant alınarak fuarlara milli katılım gerçekleştirilebileceği gibi Bakanlığın listesinde olan fuar etkinliklerine bireysel katılım da gerçekleştirilebilir. Bu durumda organizasyonu düzenleyen kuruluşla doğrudan kira ilişkisi kurulur. Milli Katılımın firmaya en büyük avantajı daha az bürokratik yük, Türkiye’yi temsil etme fırsatı, stant nakliye ve kurulumu konusunda destek alma imkânlarıdır.
Yine yurtiçinde fuarlara da bu kapsamda katılımda destek sağlanacaktır.
Hizmet ihracatında da bu destekler söz konusu olmakla birlikte bu desteklerden faydalanabilecek sektörler sınırlı tutulmuştur. Buna göre aşağıdaki sektörlerde faaliyet gösteren hizmet ihracatçıları bu desteklerden faydalanabileceklerdir:
· Sağlık Turizmi Şirketleri
· Sağlık Kuruluşlar
· Bilişim Şirketleri
· Film Yapımcısı Şirketler
· Film Dağıtımcısı Şirketler
· Eğitim Kurumu
· Yönetim Danışmanlığı Şirketi
· Lojistik Şirketleri
· Yayıncılık Kuruluşları
Yurtdışına İş Seyahati Desteği
İşletmelerin temsilcileri yurtdışı ihracatını artırmak amacıyla hedef pazarlara seyahatler düzenleyebilir. Özellikle söz konusu iş seyahati desteğinden faydalanılabilmesi için belirli şartlar vardır.
Yurtdışında görüşme gerçekleştirilen her güne ilişkin ulaşım masrafları ve konaklama ve araç kiralama giderlerinden oluşan iş seyahat maliyetlerinin yarısından çok daha fazlası devlet tarafından desteklenebilmektedir. Ancak bu kapsamda seyahat masrafları için destekten faydalanılabilecek olan kişiler ise yalnızca desteği alacak şirketin çalışanı veya iş ortaklarıdır.
Seyahat desteği özellikle hedef ülkelere yaptığı ihracatı artırmak amacıyla doğrudan o ülkedeki tedarikçilerle görüşmeler yapmak isteyen ihracatçı firmalar için avantajlıdır.
Yeşil Pasaport Desteği
Son 3 yılda yaptığı yıllık ortalama ihracat miktarı 500.000 Amerikan Dolarını aşan firmalar, ihracat rakamına göre firmalarından en fazla 5 kişiye kadar yeşil pasaport alabilmektedirler. Adına yeşil pasaport alınacak kişiler şirketle bağlantılı olmalıdır. Bu pasaport sayesinde yurtdışında şirket kurulum süreçlerindeki bürokratik süreçlerin aşılması kolaylaşmaktadır.
Sektörel Ticaret Heyeti Desteği
İlgili İhracatçı Birliği (OAİB vb.), Sanayi Odası ve Sektörel Dernekler gibi işbirliği kuruluşları tarafından planlanan sektörel ticaret heyetlerine katılım desteği sayesinde yeni pazarlar keşfedilmesi ve yurtdışındaki şirketlerle ilişki kurmaya yönelik olarak, firmadan heyete katılan 2 kişinin masraflarının yarısı Bakanlık tarafından karşılanmaktadır.
Alım heyetleri kapsamında, ürünleri alma potansiyeli olan müşteriler Türkiye’de ve hatta firmanın ofislerinde misafir edilebilir. Bu sektörel heyetlere katılarak dünyanın herhangi bir ülkesindeki potansiyel müşterilerle görüşmeler yapılabilir. Heyet öncesinde, heyeti organize eden işbirliği kuruluşu, birlikte çalışacağı bir danışmanlık şirketi ile firmaların görüşeceği müşterileri de bulur.
UR-GE Desteği
Sektördeki ihracatın artmasıyla firmaların da ihracatı artar. Firmalara, hem sektörlerine özel konularda eğitim ve danışmanlık hizmeti almalarını hem de katılacakları heyetlerde potansiyel müşteriler ile ilişki kurmalarını sağlayacak projelerin parçası olmaları için URGE destekleri verilir. Bu destekten faydalanmak için UR-GE projesini düzenleyen işbirliği kuruluşuna başvurulması gerekmektedir. Bireysel danışmanlık desteği almak için katılımcısı olunan projede en az bir eğitim veya danışmanlık faaliyetine, en az bir sektörel heyete ve en az bir alım heyetine katılmış olunmalıdır.
Aynı anda yalnızca bir Ur-ge projesine katılım sağlanabilir, o bitince yenisine dahil olunabilir.
Üyesi olunan işbirliği kuruluşlarının, ihracatçı firmanın ve genel olarak sektörün ihracatını artırmak için yürüteceği projelerde yer alma imkanı sunulur. Projeler kapsamında ilk olarak ihtiyaç analizi yapılır. Rekabet gücü kazanmak için atılacak adımların ve ihracat yapılabilecek pazarların tespiti ise uzmanlar tarafından gerçekleştirilir.
Danışmanlık Desteği
Hizmet ihracatı için tanınan bir destektir. Uluslararası pazarlarda rekabet avantajını artırmak üzere pazarlama stratejisi, yurtdışı pazar yapısı ve pazara giriş konularında alınacak danışmanlık hizmetlerinden faydalanan sağlık turizmi, bilişim, eğitim ve film sektörlerinde faaliyet gösteren firmalar aldıkları danışmanlık hizmetleri için bu destekten faydalanabilmektedirler.
Ön onay, raporu hazırlayan/danışmanlık hizmetini sağlayan kuruluşun tecrübesi, uzmanlık alanı, yapmış olduğu çalışmalar ve raporun/danışmanlık hizmetinin içeriği göz önünde bulundurularak veriliyor olup; ön plana çıkan husus Bakanlığın ilgili biriminin takdiridir.
Acente Komisyon Desteği
Destek kapsamındaki firmaların yurtdışında yapacağı acente komisyon masraflarının yarısı devlet tarafından karşılanır. Yine bu desteklerden yararlanabilmek için de belirli sektörlere mensup hizmet ihracatçılarından olmak gerekmektedir:
· Sağlık Turizmi Şirketleri
· Sağlık Kuruluşlar
· Bilişim Şirketleri
· Film Yapımcısı Şirketler
· Film Dağıtımcısı Şirketler
· Eğitim Kurumu
Hizmet İhracatında Network ve Proje İle İlgili HİSER Desteği
Hizmet Sektörü Rekabet Gücünün Artırılması Projesi Desteği (HİSER) kapsamında hizmet ihracatı yapan firmalara hem sektörüne özel konularda eğitim ve danışmanlık hizmeti alma hem de katılım sağlanacak heyetlerde potansiyel müşterilerinle ilişki kurmayı sağlayacak bir projenin parçası olma imkanı sunan bir destektir.
Projeleri işbirliği kuruluşları yürütür. Projeler kapsamında rekabet analizi yapılır. Eğitim ve danışmanlık faaliyetleri düzenlenir. Örneğin bilişim sektöründeki şirketler için HİSER projesi kapsamında Proje/Marka Yönetimi eğitimi gibi eğitim danışmanlık faaliyetlerine katılım sağlanabilir. Ayrıca yurtdışına düzenlenen pazarlama faaliyetleri için işbirliği kuruluşu ile anlaşmalı danışman şirketi müşterileri önceden tespit ederek ihracatçı firmaların görüşmesini sağlar.
Bu kapsamda desteklerden faydalanabilecek olan hizmet ihracatçıları da belirli sektörlerle sınırlandırılmıştır:
· Sağlık Turizmi Şirketleri
· Sağlık Kuruluşlar
· Bilişim Şirketleri
· Film Yapımcısı Şirketler
· Film Dağıtımcısı Şirketler
· Eğitim Kurumu
· Yönetim Danışmanlığı Şirketi
· Lojistik Şirketleri
· Yayıncılık Kuruluşları
Ürün/Hizmet Tescil Desteği
Hizmetlerini tescil ettirmenin şirketlere çeşitli faydaları bulunur. Hizmeti yurt dışında tescil ettirmek için gerçekleştirilen her harcamanın %50’si devletten destek olarak alınır. Toplamda 50 bin dolara kadar destek alınabilir. ABD ve Almanya hedef ülkelerde yer aldığından destek oranı %60’a yükselmektedir.
Bu desteğin alınması için tek yapılması gereken; hizmeti yurt dışında tescil ettirip 12 ay içerisinde desteğe başvurmaktır.
Bu destekten sağlık kuruluşları ve sağlık turizminde aracılık faaliyetlerinde bulunan şirketler yararlanabilmektedir.
Şirket veya Marka Satın Alınması
Yurt dışında satın almak istenen şirketin değerlemesi için gerçekleştirilen finansal danışmanlık hizmetleri ve due diligence gibi ayrıntılı analiz harcamaları veya o şirketi veya markayı satın almak için kullanılacak kredinin faiz masraflarına ilişkin devlet desteklerini ifade eder.
Şirket satın alma kapsamdaki destekler yurtdışında yerleşik şirketin ileri teknolojiye sahip olup olmamasına göre değişecektir. Buna göre ileri teknolojiye sahip olmayan şirketler söz konusu olduğunda danışmanlık giderleri için desteklerden faydalanılsa dahi kullanılan kredilerin faizlerinde destekten faydalanılamayacaktır. Yurtdışında yerleşik ileri teknolojiye sahip olmayan şirketin satın almalarında ise danışmanlık giderleri yanında kredi faizi desteğinden de faydalanılabilir. Bu noktada, satın alınacak yurt dışında yerleşik şirketin ileri teknolojiye sahip ve teknoloji transferi sağlayacak nitelikte olduğuna ilişkin karar ise Bakanlığın yanı sıra, TÜBİTAK veya başvuru bazında gerekli görülen üniversite, ileri teknoloji enstitüsü ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcilerinin katılımıyla oluşturulacak Değerlendirme Komisyonu tarafından oybirliği ile verilecektir.
Yurtdışında yerleşik şirketin markasının satın alınması da Bakanlığın ön onayına tabidir. Bakanlığa yapılacak başvuru tarihi itibariyle yurtdışında yerleşik şirkete ait markanın yerleşik olduğu ülkede veya uluslararası bazda en az 10 yıldır tescilli olması ve satın alma tarihi itibariyle tescilin geçerlilik süresinin devam ediyor statüsünde olması şarttır. Bir şirket en fazla 3 marka için kredi faiz desteğinden yararlanabilecektir.
Yurt dışında yerleşik şirkete ait markanın alım bedeli, markanın satın alımına yönelik sözleşme tutarı ile satın alınacak markaya ilişkin olarak yüksek akreditasyon standartlarına sahip danışmanlık firmasınca hazırlanmış Marka Değerleme Raporu dikkate alınarak Bakanlık tarafından değerlendirilir.
Pazara Girişte Dijital Faaliyetlerin Desteklenmesi
Bu kapsamda Bakanlık tarafından listeye alınan elektronik pazaryerlerinde 2021 yılı için firmaların Bakanlıkça onaylanan e-ticaret sitelerine üyeliklerine ilişkin giderleri, e-ticaret sitesi başına yıllık 9.590 TL'ye kadar desteklenmektedir. Bu kapsamdaki destekler ancak Bakanlığın listesinde yer alan e-pazaryerleri için söz konusu olmaktadır. 2021 yılı itibariyle Almanya merkezli tekstil sektöründe faaliyet gösteren Foursource da listeye alınmıştır.
Turquality
TURQUALITY®, dünyanın devlet destekli ilk ve tek markalaşma programı olması yanında yurtdışı pazarlarda gittikçe ağırlaşan rekabet koşullarına rağmen global çapta rekabet edebilmek isteyen yerli şirketlerin daha fazla pazar payı edinmesini amaçlamasıyla dikkat çeker.
Kaynakça:
https://ticaret.gov.tr/hizmet-ticareti/doviz-kazandirici-hizmet-ticareti/destek-mevzuati
Comments