Coğrafi işaret, tüketiciler için ürünün kaynağını, karakteristik özelliklerini ve ürünün söz konusu karakteristik özellikleri ile coğrafi alan arasındaki bağlantıyı gösteren ve garanti eden kalite işaretidir. Coğrafi işaretlerin temel amacı, yöreye özgün değeri ürüne işlemek, bu değerlerin ürünün ayırt edici yanı olmasını sağlamaktır. Coğrafi işaret tescili ile kalitesi, gelenekselliği, yöreden elde edilen hammaddesi ile yerel niteliklere bağlı olarak belli bir üne kavuşmuş ürünlerin korunması sağlanır. Böylece hem ürünün kaynağı gösterilir hem de yöreden kaynaklanan kalite garanti edilmiş olur.
Coğrafi işaretler iki şekilde tescil edilebilmektedir. Bir ürünün özellikleri coğrafi sınırları belirlenmiş bölgeden kaynaklanıyorsa ve tüm üretim süreçleri belirlenen alanda gerçekleşiyorsa coğrafi işaret menşe adı olarak nitelendirilir. Ürünün belirli bir niteliği coğrafi olarak sınırlanmış bir bölgeden kaynaklanan ve üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az biri belirlenen coğrafi alanda gerçekleşen ürünleri tanımlayan adlar mahreç adıdır.
Yapımında kullanılan keçi sütü, şeker ve salep sebebiyle kendine has yapıya sahip Maraş dondurması, Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası tarafından, 18 Nisan 2018 tarihinde Türk Patent tarafından coğrafi işaret - mahreç adı olarak tescil edildi. KMTSO tarafından tescili takiben yapılan bildiride, ticaret odası tarafından belirlenmiş tarife aykırı ürünlerin “Maraş dondurması” olarak lanse edilemeyeceği ve bu özellik öne çıkarılarak satılamayacağı duyuruldu. Kahramanmaraş Ticaret Odası’nın, belirtilen nitelikleri yerine getirmeden ürünlerinde “Maraş dondurması, Maraş usulü” ve benzeri ibareler kullanan firmalara uyarıda bulunması üzerine, markalarında bu ibareler bulunan çeşitli firmalar, ticaret odası lehine yapılan tescilin iptali için dava yoluna başvurdu.
Dünyanın en büyük dondurma üreticilerinden olan ve ülkemizde Algida firmasıyla faaliyet gösteren Unilever, Maraş dondurması coğrafi işaretinin iptali için Ankara 4’üncü Fikri ve Sinaî Hakları Hukuk Mahkemesi’nde KMTSO ile Türk Patent ve Marka Kurumu’na dava açtı. Türkiye’deki firması Algida’nın Türk Patent’e kayıtlı ve içerisinde ‘Maraş’ ismi geçen çok sayıda dondurma markası da bulunan Unilever, Maraş dondurmasının jenerik bir reklam haline geldiğini, jenerik reklamın da coğrafi işaret olamayacağını öne sürdü. KMTSO ve Türk Patent ise, içerdiği malzemeler nedeniyle Maraş dondurması’nın yöreye has nitelikte olduğu ve diğer dondurmalardan önemli farklar taşıdığı gerekçesi ile davanın reddini talep etti.
Yaklaşık 3 yıl süren dava sonucunda 21 Ocak 2021 tarihinde alınan kararda, Ankara 4’üncü Fikri ve Sinaî Hakları Hukuk Mahkemesi, Unilever’in talebini reddetti ve firma davayı kaybetti. Bu karar sonucunda Maraş dondurması’nın coğrafi işaret niteliği onaylanmış oldu. Bunun yanında KMTSO, Maraş dondurması ibaresinin ürünlerde kullanımı için yerine getirilmesi gereken kriterleri belirleyebilecek ve kriterleri yerine getiren firmalara kullanım hakkı veren yetkili merci olmaya devam edebilecek. Ayrıca firmanın karara uyması halinde, coğrafi işaretin mahreç adı niteliğinden dolayı, ürünün üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az birinin belirlenen alan olan Maraş’ta gerçekleştirilmesi gerekiyor.
*Regis, coğrafi işaretlere ilişkin başvuru, tescil ve danışmanlık süreçlerinizi yürütmektedir.
Yorumlar